آیین چاق چاقو در شهر سامان - دَبی بلاگ

به گزارش خبرنگاران، مردم سامان هر ساله عزاداری حسینی را بسیار پرشور و با سوز و گداز خاصی برگزار می نمایند.

از اولین روز دهه عاشورا دسته های عزاداری در مساجد، تکایا و حسینیه های مختلف شروع و اوج این عزاداری از عصر روز تاسوعا شروع می گردد.

پس از عزاداری روز تاسوعا مردم عزادار به مساجد رفته و عزاداری خود را ادامه می دهند و خود را برای انجام مراسم چاق چاقو آماده می نمایند.

بعد از نیمه شب حدود ساعت 1 یا 2 بامداد از مساجد و تکیه ها به کوچه ها و خیابان های شهر رفته و عزاداری خود را با انجام مراسم چاق چاقو ادامه می دهند، این مراسم تا اذان صبح ادامه دارد.

در مراسم عزاداری چاق چاقو، نوحه خاصی خوانده می گردد و همزمان با خواندن این نوحه عزاداران و شرکت نمایندگان دو سنگ یا دو چوب خود را که در دست گرفته اند به همدیگر می کوبند.

در گذشته بیشتر از سنگ استفاده می شد، به این خاطر در گذشته تکه سنگ های صیقلی و صاف را جمع آوری نموده و در مراسم چاق چاقو از آن ها استفاده می کردند و امروزه ببیشتر از تکه چوب های صاف تراشیده شده ای که در پشت آن ها جای انگشت تعبیه شده است استفاده می نمایند.

نوحه خوان های چاق چاقو افراد خاصی هستند که در خواندن این نوحه مخصوص تبحر خاصی دارند و این خواندن با سوز و گداز ویژه ای همراه است. از جمله نوحه خوان های با تبحر می توان به مرحوم ناصر جعفرزاده اشاره نمود.

خواندن نوحه با نوای سنج و طبل همراهی می گردد، صدای به هم خوردن سنگ ها یکنواخت است، در کنار صدای نواختن سنج و طبل، برای دادن سوز و گداز بیشتری به این مراسم نی نیز نواخته می گردد. در گذشته طبل نیز همراه این مراسم اجرا نمی شده است ولی این مراسم با نواختن ساز محلی سرنا که در سامان به آن ساز چپی می گویند همراه بوده است.

مردان سنگ کوبان می روند و با آهنگی حزن آمیز نوحه مخصوصی را به زبان ترکی می خوانند:

ای خدا گین چالمسن

به گجه سحر اولماسن

گین چالار طوفان اولار

کرب و بلادا قان اولار

گین چالار طوفان اولار اصغر بقاز قان اولار

ای خدا گین چالمسن گهوارسه بوش قالمسن رباب پریشان اولماسن

ای خدا گین چالمسن شام غریبان اولماسن

ای خدا گین چالمسن زینب پریشان اولماسن

این نوحه از دیر باز برای مسن ترها آشناست و اشک های آن ها را سرازیر می کند.

مراسم چاق چاقو در این شهر به قدری شناخته شده است که از استان های اهواز، اصفهان، تهران و شهرهای چهارمحال و بختیاری ساعت دو شب همه به این مراسم می آیند و از این مراسم را نظاره گر هستند.

پرشورترین عامل چاق چاقو خواننده نوحه یا نوحه گر آن است که متأسفانه با از جهان رفتن نوحه خوان های قدیمی و مسن، از رونق و حال و هوای نوحه کاسته می گردد و وارد کردن ابزاری مانند طبل به جای نواختن ساز سرنا این مراسم را کمی از اصل واقعی خود دور نموده است.

برخی از پیشکسوتان هیئات مذهبی اعتقاد دارند، زمانی که حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، برای آخرین بار در شب عاشورا بیعت خود را از یاران برداشت و خواست هرکسی می خواهد کربلا را ترک کند و جان خویش را به سلامت ببرد، اهل بیت خامس آل عبا سنگ ها را به هم می زدند تا صدای پای کسانی که خیمه گاه را ترک می نمایند به گوش نرسد و آن ها با آرامش بیشتری کاروان حسینی را ترک نمایند.

روایت دیگری نیز نقل می گردد که افراد قبیله بنی اسد، موقعی که برای خاکسپاری شهدای کربلا آمدند در تاریکی هوا به محض یافتن اجساد مطهر شهدا با کوبیدن سنگ ها به هم دیگران را باخبر می کردند.

قدمت مراسم چاق چاقو در شهر سامان از زمانی که دهستان شهر سامان ایجاد شده وجود داشته و بیش از 250 سال قدمت دارد، مراسم چاق چاقو در شهر سامان با شماره ثبت 622 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

برخی از مراسم ها منحصر به محل و صندلی خاصی است گرچه مانند این نمونه ها در کشور وجود دارد اما تفاوت های زیادی بین آنان موجود است که ضروری است هرکدام جداگانه به منظور ارتقاء و ترویج فرهنگ عاشورا حفظ و ثبت شوند.

امروز جبهه فرهنگی کشور نیازمند حضور نسل جوانی است که به واسطه همین آداب و رسوم خاص شهرها در عزاداری های محرم، به هیئات و دسته های عزاداری می پیوندند، اینگونه است که می توان حماسه عاشورا را در تاریخ جاودانه کرد.

pariha.com: پریها: اخبار، سرگرمی، ورزش، فال، پزشکی، سینما، هنر، گردشگری